Πλύση εγκεφάλου και Μνημόνια

"Ελευθερία δεν είναι αυτό που κάνεις, αλλά αυτό που κάνεις μετά από αυτό που σου κάνουν".
	Jean-Paul Sartre

Με αφορμή την ευκολία με την οποία εμείς οι Έλληνες οδηγηθήκαμε στη λύση των μνημονίων και τη μηδενική σχεδόν αντίσταση σε αυτά, κάποιες σκόρπιες σκέψεις που θέλω να μοιραστώ μαζί σας.

Καταρχήν πρέπει να εξετασθούν ποιες είναι εκείνες οι στρατηγικές  που μας κάνουν ευάλωτους.  Εκείνες τις μη φανερές τακτικές που εφαρμόζουν σε πλατιά στρώματα πληθυσμού και ίσως ελέγχουν την –κατά τα’ άλλα – ελεύθερη βούλησή μας. Δε θα μιλήσουμε για αεροψεκασμούς, ούτε για Ελοχίμ. Θα προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τη βία. Τη βία των κρατούντων, των Μ.Μ.Ε., των ηγετών, των εκβιαστικών διλημμάτων. Ίσως διαπιστώσουμε τι είδους χρώμα βγαίνει η σκέψη, μετά από ένα τριετές πλύσιμο στον εγκέφαλο του Έλληνα.

Για να καταλάβουμε  την περίπτωση πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία . Το 1978 ο Αμερικανός ο ιεροκήρυκας Τζιμ Τζόουνς ιδρυτής της αίρεσης του Ναού του λαού οδήγησε στην αυτοκτονία 919 ευκολόπιστους που τον υπάκουσαν αγόγγυστα. Το  1212 δυο καλόγεροι διέτρεξαν την Ευρώπη και έπεισαν χιλιάδες παιδιά να πάνε να ελευθερώσουν τον Πανάγιο Τάφο. Ήταν η περίφημη Σταυροφορία των παίδων. Δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά ανά­μεσα στις τεχνικές που χρησιμοποί­ησε το 1993 ο David Koresh, αρχηγός αίρε­σης στο Γουάκο του Τέξας που παρέ­συρε 85 πιστούς του να αντισταθούν επί 51 ημέρες σε μια επιχείρηση των αστυνομικών. Τελικά σκοτώθηκαν όλοι. Τα παραδείγματα αμέτρητα.

 Πως έπεισαν νοήμονες ενήλικες για  κάτι τόσο φοβερό όσο η αυτοκτονία;

 Η πλύση εγκεφάλου συνήθως ξεκινά με αυτό που ο Ρόμπερτ Τσαλντίνι, κα­θηγητής κοινωνικής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Αριζόνας (ΗΠΑ) το ονομάζει «τεχνική του ποδιού στην πόρτα». Έγκειται στην προοδευτική εμπλοκή του άλλου έτσι ώστε να μη συνειδητοποιεί το βαθμό της συμμε­τοχής και ευθύνης που αποκτά σε μια οργάνωση. Στην αρχή του ζητούν να συμμετέχει λίγο, δίνοντας του ελάχι­στες πληροφορίες για αυτό που θα ακο­λουθήσει. Στη συνέχεια, βαθμηδόν, η πίεση αυξάνεται ώσπου το άτομο βρί­σκεται χωμένο ως το λαιμό. Σας θυμίζει λίγο την βαθμιαία εμπλοκή των μικρομεσαίων που εγκατέλειψαν την ύπαιθρο για να γίνουν οι γιάπηδες του Χρηματιστηρίου και της μεζονέτας των ΒουΠου; Αρκεί βέβαια να ανήκαν σε κάποια Κλαδική. Γι’ αυτό όταν οι πολιτικοί τους έβριζαν μετά το σοκ της χρεοκοπίας, εκείνοι δεν αντέδρασαν. Θεώρησαν εαυτόν, συνυπεύθυνο.

Τη δεκαετία του 1950 το μέντιουμ Μάριαν Κιτς δημιούργησε μια αίρεση που έγινε γνωστή ως «The Seekers» (Οι Αναζητητές) ή «Αδελφότητα των Επτά Ακτινών». Η Κιτς ισχυριζόταν πως λάμβανε μηνύματα από εξωγήι­νους που ονομάζονταν «Οι Φύλακες». Οι φύλακες ειδοποίησαν τηλεπαθητικά το μέντιουμ ότι μια συγκεκριμένη ημέ­ρα το μεγαλύτερο μέρος της ηπεί­ρου θα καλυπτόταν από μια μεγάλη πλημμύρα και ότι τα μέλη της αίρε­σης θα σώζονταν από έναν ιπτάμενο δίσκο «τη νύχτα του χιονιού». Όταν έφτασε η συγκεκριμένη ημέρα, όλοι ετοιμάστηκαν για το ταξίδι. Φυσικά κανείς εξωγήινος δεν φάνηκε. Αυτό που συνέβη μετά την αποτυχία των προβλέψεων δεν είχε πολύ σχέση με την κοινή λογική. Οι περισσότεροι απασχολήθηκαν ακόμα περισσότερο μου σε αυτά που πίστευαν και άρχισαν να πιστεύουν περισσότερο. Για τα μέλη των Αναζητητών από τη μια υπήρχε το γεγονός ότι οι εξωγήινοι είχαν πα­ραβεί την υπόσχεση τους και, από την άλλη, η ανάγκη κάποιας δικαιολογίας για όλα τα χρόνια και τις θυσίες που είχαν αφιερώσει σε αυτή την προσμονή. Ο ψυχολόγος του Πα­νεπιστημίου του Στάνφορντ Λίον Φέστινγκερ, εισήγαγε τον όρο «γνωστική ασυμφωνία». Μπορεί, για παράδειγμα, να υπάρχει γνωστική ασυμφωνία, όταν καταλαβαίνουμε ότι έχουμε κάνει κάτι που παραβαίνει τα ηθικά πιστεύω μας ή πήραμε μια από­φαση προς μια κατεύθυνση, όταν υπήρ­χαν σημαντικοί λόγοι να αποφασίσου­με το αντίθετο. Η υποψία ότι κάναμε λάθος κι ότι δεν έχουμε δικαιολογία για να εξηγήσουμε τη στάση μας πα­ράγει σημαντική ένταση. Οι Κυβερνήσεις στην Ελλάδα μετά τη Μεταπολίτευση σκόπιμα εκμεταλλεύονταν την γνωστική ασυμφωνία που παραγόταν από τη σχέση συναλλαγής που είχε ο καθένας μας με τον πολιτευτή του. Αυτός που διορίστηκε στο Δημόσιο από το παράθυρο, ή πήρε την άδεια για το κατάστημά του, χωρίς τα νόμιμα παραστατικά, ήξερε πως διαπράττει ηθικό σφάλμα. Το αντίτιμο το πληρώνουμε τώρα. Και έχει εξαργυρωθεί τέλεια απ’ τον πολιτευτή που δεν κατηγορείται πλέον. Εσύ ήσουν ο ένοχος.

Μερικές λέξεις δεν είναι τυχαίες. Το Νοέμβρη του 2012 η ηγετική ομάδα της Ιπποκράτους χρησιμοποίησε τον όρο «φυγή προς τα εμπρός» για να περιγράψει τη στρατηγική που θα ακολουθήσει στα εσωκομματικά προβλήματα. Οι πάσης φύσεως καθοδηγητές παί­ζουν με τη γνωστική ασυμφωνία, για να σιγουρέψουν την αφοσίωση των με­λών τους. Γι' αυτό προσπαθούν ώστε όσοι είναι μέσα στην ομάδα να κάνουν πράγματα που τους καθιστούν ηθικά, λογικά ή νομικά έκθετους. Γνωρίζουν ότι έτσι, όταν φτάσει η στιγμή της αμ­φιβολίας, όποιος θελήσει να ξεφύγει θα έχει τη δυσκολία να εξηγήσει στον ίδιο του τον εαυτό γιατί έκανε ό,τι έκα­νε. Συνήθως η επιβολή τρομακτικών διλημμάτων βοηθά επίσης προς αυτή την κατεύθυνση. Ηχούν ακόμα τα αυτιά μας από τη δημαγωγία «Ευρώ ή δραχμή», «Μέτρα ή χρεωκοπία», «Μνημόνιο ή Χάος»…

Μια άλλη από τις σταθερές της χειραγώγησης είναι ο έλεγχος της πληροφορίας. Ο αρχηγός και τα υψηλόβαθμα μέλη γνωρίζουν πράγματα που παραμένουν άγνωστα στους οπαδούς της βάσης. Έτσι επιτυγχάνουν δημιουργούν διαρκώς εντυπωσιασμό. Ακόμα κυκλοφορούν φήμες γιατί ο Καραμανλής παρέδωσε ουσιαστικά την εξουσία στον Γ. Παπανδρέου. Άγνωστες παραμένουν ακόμα και σήμερα οι σκοτεινές συνομιλίες του ΓΑΠ με τον Στρως Καν, πριν υπογραφούν τα Μνημόνια. Ο λαός δεν χρειάζεται να ξέρει.

Ο έλεγχος της πληροφορίας δημιουργεί αυτό που ο ψυχίατρος Ρόμπερτ Λίφτον, καθηγητής στο Χάρβαρντ και στο Γέιλ, ονομάζει μυστικό κώδικα. Μέσα στις κλειστές ομάδες δημιουρ­γούνται ιδιαίτεροι όροι με τους οποί­ους περιγράφεται η πραγματικότητα, όροι πλήρως ακατανόητοι για όσους δεν είναι μέλη.

Στις ομάδες αυτές χρησιμοποιούνται ασαφείς διατυπώσεις («Είμαστε πατριώτες, όσοι μας πολεμούν είναι αναρχικοί και ανθέλληνες», «Η Ελλάδα είναι άρρωστη και χρειάζεται αλλαγή. Εμείς είμαστε το φάρμακο.») και αφηρημένοι ορισμοί για το «κακό» («Όσοι μας επικρίνουν δεν εί­ναι ικανοί να μας καταλάβουν»), για να δίνουν στον αρχηγό την ευχέρεια να αποφασίζει κάθε φορά τι είναι καλό και τι κατακριτέο. Για τον Λίφτον, αυτή η τεχνική του χειραγωγήσιμου «μυστικού κώδικα» αποβαί­νει πολύ χρήσιμη, γιατί επιτρέπει να μεταβάλλονται τα πιστεύω των οπα­δών ανάλογα με τα συμφέροντα των αρχηγών τους. Δεν χρειάζεται να σας υποδείξουμε ποιο είναι αυτό το κόμμα που λειτουργεί με αυτό τον –φασιστικό- τρόπο.

Όλες αυτές οι στρατηγικές χειραγώγησης στοχεύουν κατευθείαν στην πιο συ­ναισθηματική πλευρά μας. Όπως θυ­μίζει η νευρολόγος του Πανεπιστημί­ου της Οξφόρδης Καθλίν Τέιλορ στο βιβλίο της Brainwashing, The Science of Thought Control (Πλύση Εγκεφά­λου, Η Επιστήμη του Ελέγχου της Σκέψης) «όταν κάτι προκαλεί μια συ­ναισθηματική αντίδραση, ο εγκέφα­λος κινητοποιείται, για να ασχολη­θεί με αυτό, και αφιερώνει πολύ λίγα αποθέματα στη σκέψη». Όσοι θέλουν να επηρεάσουν τους άλλους γνωρί­ζουν ότι ο συναισθηματισμός σβήνει το κριτικό πνεύμα και γι' αυτό οι τε­χνικές πνευματικού ελέγχου κατευ­θύνονται προς τη δημιουργία συναι­σθηματικής εξάρτησης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και οι υπόλοιποι Πρωθυπουργοί που ακολούθησαν χρησιμοποί­ησαν την αποδιοργάνωση των εξωτε­ρικών δεσμών ώστε τα μέλη των κομμάτων τους να απομακρυνθούν προο­δευτικά από τις οικογένειες και τους φίλους τους (τεχνική του μίσους, χωριστά καφενεία, απαξίωση της θρησκείας). Έτσι στράφηκαν συναι­σθηματικά προς το κόμμα που τους βρήκε δουλειά και στάθη­καν ανίκανοι να το εγκαταλείψουν, καθώς δεν είχαν άλλο σημείο συναι­σθηματικής αναφοράς. Η εξάρτηση μας κάνει ευάλωτους. Εύκολα δημι­ουργεί κανείς συναισθήματα ενοχής σε άτομα που είναι θύματα κάποιας κατάχρησης, αφού, εάν πρόκειται να αναζητήσουν κάποιον ένοχο για ό,τι τους συμβαίνει, δεν τολμούν να απο­δώσουν ευθύνες στον αρχηγό, του οποίου την εύνοια επιθυ­μούν να κερδίσουν. Έτσι είναι σύνηθες τα θύματα των τεχνικών της πλύσης εγκεφάλου να καταλήγουν να ενοχο­ποιούν τους εαυτούς τους.

Η απομόνωση ευνοεί επίσης τη χει­ραγώγηση της πληροφορίας. Με όπλο την οικονομική κρίση, οι δεσμοί με την κοινωνία κόβονται. Χωρισμένοι οι πολίτες είναι πιο εύκολο να ελεγχθούν. Ο καθένας στον υπολογιστή του. Να ξεσπάει την «επαναστατικότητά» του μέσω των social media. Όσοι βγήκαν στους δρόμους ήταν αυτοί οι λίγοι που αντιστάθηκαν. Αυτούς τους ανέλαβαν οι μηχανισμοί καταστολής των ΜΑΤ και των ΜΜΕ. Στην πρώτη περίπτωση το ξύλο, τα χημικά η εξάντληση, οι μώλωπες. Στην δεύτερη ο κοινωνικός αυτοματισμός, η απαξίωση των διαδηλωτών και τα ψέματα. Και οι δύο μηχανισμοί αποβλέπουν στην ψυχική και νοητική κατάσταση των ατόμων. Στο να σε κρατούν στην καρέκλα του υπολογιστή σου.

Σε τέτοιες στιγμές είναι εύκολο να δημιουργηθεί η σημαντικότερη τεχνική χειραγώγησης στο σύγχρονο κόσμο: ο φόβος. Ο φόβος που μας κάνει παρανοϊκούς. Κι εκείνος που κρατά τα νήματα αυτής της κα­τάστασης μπορεί να εκμεταλλευτεί το φόβο μας, για να εμφανιστεί ως ο σωτήρας. Και να περιφέρεται άλλοτε ως καθηγητής του Χάρβαρντ και άλλοτε ως αόμματος επαίτης της δόσης των Ευρωπαίων εταίρων μας.

by philosofos

  

Πηγή:

•  "Περιοδικό Focus, 142, Δεκέμβριος 2011" 
• Kathleen Taylor,  "Brainwashing, The Science of Thought Control", Oxford University, 2008